Στο κατώφλι για μια παιδοκεντρική δικαιοσύνη: Καινοτόμα εργαλεία από το FOCUS για την εφαρμογή ατομικών αξιολογήσεων

Κατά τη διάρκεια ενός καταληκτικού συνεδρίου, η ομάδα του προγράμματος FOCUS παρουσίασε επίσημα την εκπαιδευτική της πλατφόρμα για επαγγελματίες παιδικής δικαιοσύνης που ασχολούνται με ατομικές αξιολογήσεις, διασφαλίζοντας έτσι ότι οι ανάγκες των παιδιών που έρχονται σε επαφή με το νόμο αξιολογούνται διεξοδικά και ακούγεται η φωνή τους.

Όπως δείχνει η έρευνα FOCUS στη Σύνοψη της Έρευνας στην Ευρώπη για την Ατομική Αξιολόγηση, οι ατομικές αξιολογήσεις αν και απαιτούνται, δεν εφαρμόζονται με συνέπεια σε όλη την Ευρώπη. Επιπλέον, υπάρχει ουσιαστική έλλειψη προτύπων και πρακτικών για τη συστηματοποίηση αυτής της αξιολόγησης.

Με στόχο την ανάπτυξη ικανοτήτων και την προσφορά πρακτικής υποστήριξης, το πρόγραμμα FOCUS δημιούργησε μια αποκλειστική εκπαιδευτική πλατφόρμα για επαγγελματίες που εργάζονται με παιδιά σε ποινικές διαδικασίες. Είναι διαθέσιμη σε έξι γλώσσες (Αγγλικά, Βουλγαρικά, Ολλανδικά, Ελληνικά, Ρουμανικά και Σερβικά).

Η πλατφόρμα προσφέρει ένα ψηφιακό μάθημα (e-learning course) με θέμα τις διεπιστημονικές αξιολογήσεις αναγκών, καθώς και όλα τα εργαλεία και τα υλικά που χρειάζεται κανείς για να εφαρμόσει και να συστηματοποιήσει τη χρήση των διεπιστημονικών ατομικών αξιολογήσεων, ξεκινώντας με τα Πρότυπα FOCUS

Τα Πρότυπα FOCUS αντιπροσωπεύουν τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία για τη βελτίωση της ανάπτυξης και της εφαρμογής εθνικών διαδικασιών και πρακτικών ατομικής αξιολόγησης. Παρέχουν κατευθυντήριες αρχές για τη διενέργεια ατομικών αξιολογήσεων για παιδιά που εμπλέκονται σε ποινικές διαδικασίες. Έχουν σχεδιαστεί για να είναι ευέλικτα και προσαρμόσιμα στο τοπικό πλαίσιο και να βοηθούν στην πρακτική πρόοδο, αντί να παρέχουν αφηρημένη καθοδήγηση. Η χρήση τους υποστηρίζεται από το Eργαλείο Αυτοαξιολόγησης FOCUS που βοηθά τους φορείς να αξιολογήσουν και να βελτιώσουν τα συστήματα και τις πρακτικές τους σύμφωνα με αυτά τα πρότυπα.

Χρησιμοποιώντας τα Πρότυπα ως καθοδηγητικό φως, η ομάδα FOCUS παρήγαγε επίσης και έκανε διαθέσιμα στην πλατφόρμα:

• Τον Πίνακα αναφοράς για την Πρόοδο του προγράμματος FOCUS για μια περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης και για τον εντοπισμό των βραχυπρόθεσμων και πιο μακροπρόθεσμων αναγκών για βελτίωση
• Το Εργαλείο Πιλοτικού Σχεδιασμού με το οποίο μπορεί κανείς να εντοπίζει και να συμμετέχει σε δραστηριότητες για τη βελτίωση των ατομικών διαδικασιών αξιολόγησης, ανάλογα με τις ευκαιρίες και τους πόρους
• Το Εργαλείο Χαρτογράφησης FOCUS που βοηθά τους ενδιαφερόμενους να αξιολογήσουν την υπάρχουσα κατάσταση στην ανάπτυξη των ατομικών αξιολογήσεων
• Μια επισκόπηση στα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που είναι εφαρμόσιμα στις πρακτικές ατομικής αξιολόγησης ;όπου καταχωρίζονται και περιγράφονται σημαντικά πρότυπα και άρθρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 

Αυτά τα υλικά παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του καταληκτικού συνεδρίου του προγράμματος FOCUS, στο οποίο συμμετείχαν 187 επαγγελματίες από όλη την Ευρώπη. Οι παρευρισκόμενοι άκουσαν τους ηγέτες του κλάδου και τους νεαρούς συνηγόρους (advocates) των Παιδικών Συμβουλευτικών Επιτροπών του FOCUS και συμμετείχαν ενεργά σε μια γόνιμη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης.

Η καθ. Velina Todorova, Αναπληρώτρια Πρόεδρος της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού έκανε μια επισκόπηση του διεθνούς νομικού πλαισίου σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών και τις ατομικές αξιολογήσεις.

Οι νεαροί συνήγοροί μας μοιράστηκαν μια παρουσίαση για τις εκστρατείες ευαισθητοποίησης. Μίλησαν για τις εμπειρίες τους, τονίζοντας πόσο σημαντικό ήταν για αυτούς να τους ζητηθεί η γνώμη τους. Αυτό εξακολουθεί να μην είναι αρκετά συνηθισμένο και χρειάζεται πιο συστηματική ενασχόληση με τα παιδιά.

Η Θεώνη Κουφονικολάκου, Βοηθός Συνήγορος για τα Δικαιώματα του Παιδιού και Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικτύου Συνηγόρων για τα Παιδιά (ENOC), υποστήριξε με ενθουσιασμό τα πρότυπα FOCUS στην καταληκτική της ομιλία. Επαίνεσε το FOCUS για την ολιστική και ρεαλιστική προσέγγισή του, καθώς και τη συμμετοχή των παιδιών. Τέλος, ζήτησε να καταστούν υποχρεωτικά τα πρότυπα FOCUS, μαζί με τους απαραίτητους πόρους.

Τόνισε τη σημασία του Βέλτιστου Συμφέροντος του Παιδιού και της σύνδεσής του με τις ατομικές αξιολογήσεις. Αυτό θα απαιτήσει βαθύτερη, ευρύτερη συμμετοχή των παιδιών ώστε να αναπτυχθεί αμοιβαία εμπιστοσύνη και να πετύχουμε τη μετάβαση σε μια δικαιοσύνη με επίκεντρο το παιδί και επικεντρωμένη στην αποκατάσταση.

Πρέπει να μετακινήσουμε την εστίασή μας από την τιμωρητική προσέγγιση σε μια παιδοκεντρική προσέγγιση και να κατανοήσουμε συλλογικά ότι δεν υπάρχουν επικίνδυνα παιδιά, μόνο παιδιά που κινδυνεύουν. Ακούγοντας τις φωνές τους θα μας επιτρέψει να χτίσουμε μια γέφυρα επικοινωνίας που βασίζεται στην ειλικρίνεια και τον σεβασμό. (Θεώνη Κουφονικολάκου)

 

Το πρόγραμμα FOCUS συγχρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα Δικαιωμάτων, Ισότητας, Ιθαγένειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2020–2021). Συντονίζεται από την Terre des hommes στην Ευρώπη και υλοποιείται σε συνεργασία με την Child Circle, το Child Rights Centre, την Defense for Children The Netherlands και τη SAPI. Το έργο στοχεύει στην ανάπτυξη των ικανοτήτων των επαγγελματιών να εργαστούν με διεπιστημονικό τρόπο σε ατομικές αξιολογήσεις των αναγκών των παιδιών που εμπλέκονται σε ποινικές διαδικασίες.